برخی از این آسیب‌ها مربوط به جنسیت، قشر و طبقه خاصی نمی‌شود که از آن با عنوان آسیب‌های عمومی یاد می‌کنیم. برخی آسیب‌ها نیز مربوط به جنسیت‌ها و اقشار خاصّی است که به اختصار به آنان نیز خواهیم پرداخت. پیش از طرح و تبیین آسیب‌ها و آفات ذیل لازم است این نکته را متذکر شویم که آسیب‌زدگان و آفت‌پذیرانی که در مجموعه این روایات توصیف شده‌اند در چند دسته می‌گنجند:
شیعیان، مسلمانان و همه مردم جهان.

به عبارت دیگر، برخی از این آسیب‌ها تنها مربوط به شیعیان می‌شود برخی مربوط به همه مسلمان‌ها و برخی غیر شیعیان را در بر می‌گیرد؛ علاوه بر آن زمان بررسی و تطبیق نشانه‌ها با شرایط پیرامونی در نتیجة برخی عناوین تحلیل تأثیرگذار است؛ برای نمونه آسیب‌هایی که دربارة حاکمان بیان شده دربارة نظام شاهنشاهی ایران، و بسیاری از نظام‌هایی که در حال حاضر در گوشه و کنارر جهان حکومت می‌کنند مصداقی کامل پیدا می‌کند، اگرچه درباره ایران پس از انقلاب مصداق پیدا نمی‌کند. فقهای وهابی مصداق واضحی از فقهای آسیب زدة آخرالزمانند و در مقابل فقهای متأله و متخلّق شیعه نسبتی با این تعابیر پیدا نمی‌کنند. امّا در دیگر موارد که آسیب‌های عمومی یا مخصوص به جنسیت‌ها و طبقات مختلف اجتماعی بیان شده قابل تطبیق و مقایسه با شرایط و زندگی روزمرة ماست تا با دقت در این روایات و شناسایی آسیب‌های مطرح شده در آنها به صیانت و نگاهبانی از خود، خانواده و اطرافیانمان بپردازیم و در ورطة هلاک فتنه‌های آخرالزمان نیفتیم.

• آسیب‌های عمومی مردمان آخرالزمان

از جمله آسیب‌هایی که به طور فراگیر در میان اقشار مختلف مردم بدون در نظر گرفتن جنسیت، قومیت و طبقه اجتماعی آنان قابل مشاهده است می‌توان به این موارد اشاره نمود:

غربت اسلام3 و مهجوریت قرآن،4 تظاهر به اسلام در گفتار و تأسی به کفار در رفتار،5 دین فروشی به قیمت دنیا،5 فراموشی آخرت و دنیامداری به نحوی که اگر دنیای افراد فراهم باشد دربارة آخرت خود هیچ نگرانی و واهمه‌ای ندارند،6 پیروی از بدعت‌ها به حدی که بدعت‌ها سنت شده و سنت‌ها بدعت،7 ارتکاب و اظهار جسورانة منکرات،8 فراموشی امر به معروف و نهی از منکر9و جایگزینی آن با امر به منکر و نهی از معروف،10 درازی آرزوها و اوهام همراه با تلاش اندک برای آخرت،11 رواج گستردة ریا و نفاق،12 قساوت قلب و رخت بستن ترحم از دل‌ها،13 بخل و سخت گرفتن در خرج کردن برای خدا و ولخرجی برای گناه14و امور غیر دینی،15 پیروی از هوای نفس،16 ذلت مؤمنان17و برتری گناهکاران و فاسقان،18 توقّع اجرت برای انجام وظایف دینی،19 بخل20 و خسارت شمردن پرداخت خمس و زکات،21 مهجوری و استخفاف قرآن به وسیلة مسلمان و دیگران،22 رواج فسق و محبوبیت فاسق نزد مردم،23 تکریم و احترام اشرار،24 شیوع و پسندیده شمردن شراب،25 قمار،26 زنا،27 همجنس بازی،28 غنا،29 رقص،30 طرب،31 بی‌حیایی،32 پیروی از شهوات ارتکاب معاصی،33 محرمات،34 دروغ در گفتار،35 شهادت‌ها،36 طلاق،37 نیز ظلم و جور در تمام بلاد،38 قتل و خونریزی،39 تفرقه،40 جنگ،41پیروی از فتنه‌ها،42 خیانت،43 جنایت،44 لجاجت،45 غیبت،46بهتان،47 کینه،48 دشمنی،49 بی‌وفایی،50 نقض عهد،51 نمامی(سخن چینی)،52 بی‌انصافی،53 کبر،54 حرص،55 خلاصه تمام رذایل اخلاقی قابل تصور و حتی غیر قابل تصور،56؛ افراد قدم خیر را بدون توصیه برندارند،57 به جای رضای خدا رضایت افراد را در نظر بگیرند58؛ همت مردم شکم و شهوتشان شود بی‌توجه به اینکه چه را از کجا بخورند و چگونه دفع شهوت کنند،59 به لباس و جاه با هم تفاخر کنند،60 به والدین بی‌احترامی شود،61 فرزند آرزوی مرگ آنان را بنماید،62 قطع رحم کنند،63 در حق همسایه یا جفا کنند64 یا از سر ترس او را اکرام کنند،65 گفتار مردم فحش و ناسزا،66  کردارشان خبیث باشد،67 جایگاه امین و خائن در نظر مردم عوض شود،68 اخوت و برادری در راه خدا کم شود،69 آشنایان در وقت حاجت با یکدیگر ناشناسی کنند،70 ظاهر افراد بسان آدمیان و قلب‌هایشان قلب شیطان باشد،72 و ...

• آسیب‌های مردان آخرالزمان

برخی از آسیب‌ها علاوه بر آنچه به عنوان آسیب‌های عمومی بیان شد به طور خاص در میان مردان آخرالزمان قابل پیگیری و مشاهده است که با توجه به متن روایات می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

به هم صحبتی با زنان خود را مشغول سازند،73 شکمشان را خدایشان و همسرانشان را قبله خویش سازند،74 از همسران خود اطاعت و خدا را نافرمانی کنند،75 همسرشان را از فعل قبیحی که از او دیده نهی نکند،76 از درآمد فسق و فجور همسرشان ارتزاق کند،77 فسق و فجور همسر و فرزندانشان با رضایت او به نیت کسب درآمد بیشتر است،78 از این رفتار فرزندان و همسر خویش شادمان شوند،79 خود را بسان زنان سازند،80 از لباس‌های زنانه،81 طلا استفاده،82 به مانند آنان خود را آرایش کنند،83 به سبب فحشای همجنس‌گرایانه برای همجنس خود همانند مردی که بر همسر خویش غیرت می‌ورزد به دیگران غیرت نمایی و حمله کنند،84 و ... .

• آسیب‌های زنان آخرالزمان

زنان به همان اندازه که نقش قابل توجهی در سازندگی و تعالی نسل‌ها در طول تاریخ ایفا کرده‌اند در آخرالزمان به سقوط خود و اطرافیانشان کمک می‌کنند. برخی از آفاتی که علاوه بر آسیب‌های مشترک با مردان به طور خاص دامنگیر زنان می‌شود از این قرار است:

حیا از زنان رخت بر می‌بندد،85 زنان فاسد می‌شوند،86 زنان هرچند به ظاهر لباس پوشیده‌اند امّا بدن‌هایشان (به سبب نوع پارچه، نحوه دوخت و اندازه لباس‌ها) نمایان است،87 سبک و بی‌وقار می‌شوند،88 بر زین سوار می‌شوند،87 به مانند مردان برای خود محفل و اتحادیه و انجمن به پا می‌کنند،89 خود را برای اهل کفر زینت می‌کنند،90 تمام همّتشان معطوف به زینتشان می‌شود،91 در همه چیز گستاخانه دریده و پیشرو هستند،92 خود را بسان مردان می‌سازند،93 خود را برای همجنس خویش فربه و زینت می‌کنند و به جای همسر به سراغ هم‌جنسان خویش می‌روند94 و... .

• آسیب‌های مربوط به اقشار مختلف اهل آخرالزمان

با مراجعه به روایاتی که توصیف کنندة دوران آخرالزمانند به آفاتی برمی خوریم که مربوط به اقشار خاصی از اجتماع است که ذیلاً به مهم‌ترین آنان و می‌پردازیم:

1. حاکمان و فرمانروایان
حکام و فرمانروایان، در طول تاریخ نقشی مهم و کلیدی در جهت گیری‌های کلی جوامع داشته‌اند به نحوی که با تغییر اساسی یک نظام سیاسی می‌توان تغییرات را در طبقات مختلف اجتماعی به طور ملموس و محسوس مشاهده کرد. در دورة آخرالزمان که سیر عمومی جهان و بشریت به سمت انحطاط و تباهی است حکومت‌مداران نقشی بسزا در این امر ایفا می‌کنند. در روایات اهل بیت(ع) چنین آمده است: وای بر این امت از پادشاهان ستمگر که چگونه می‌کشند و می‌ترسانند آنان را که از خداوند اطاعت می‌کنند،95 تنها افرادی از دست ایشان ایمن خواهند بود که از آنان اطاعت کنند،96 به همین جهت مؤمن پرهیزکار به مسالمت با آنان صحبت کند امّا قلباً از ایشان فراری است،97 افرادی حاکم مردم شوند که اگر مردم حرف بزنند آنان را می‌کشند و اگر هم سکوت اختیار کنند اموال ایشان را مباح می‌شمارند98... حرمتشان را لگدکوب نموده، خونشان را ریخته و دل‌هایشان را پر از خوف و رعب می‌کنند،99 احمق‌ها متصدی امور می‌شوند،100 حاکمان ظالم اهل باطل را بر اهل حق مسلط می‌کنند،101 بیشترین ثمره رفتارها و سیاست‌های حاکمان خرابی و ویرانی است نه اصلاح،102 آنان مردم را به فرهنگ و سنن و ... غرب و شرق می‌آلایند،103 تصمیم گیری‌ها بر مبنای جور و ستم می‌شود،104 کودکان،105 زنان،106 اشرار،107 افراد ناشایست108 و ضعیف الایمان به حکومت می‌رسند109 و آنان نیز سفیهان 110و انسان‌های بی‌مبالات را برای ادارة امور با خود همراه می‌سازند،111 آنان پسران مردم را کشته و زنانشان را به بی‌عفتی سوق می‌دهند.112
البته نباید این را فراموش کرد که مردم خود در این فجایع مقصرند؛ زیرا از سویی این آسیب‌ها، اثر وضعی رفتار و کردارشان است و از سوی دیگر هرجا که در مقام انتخاب و انتصاب قرار می‌گیرند افرادی را به کار می‌گمارند که صلاحیت تصدی آن مناصب را ندارند:
«مردم افرادی را پیشوای خویش می‌سازند که در میان آنان به مکر، منکر، رشوه و قتل عمل می‌کنند؛ گویا آنان پیشوای قرآنند نه قرآن، امام ایشان».114


2. دانشمندان و عالمان جهان اسلام و تعامل مردم با آنان
دانشمندان بر خلاف حکام که با ابزار زر و زور و تزویر به جهت دادن مناسبات اجتماعی مشغولند، با بهره مندی از ابزار و روش‌های آگاهانه به دست آمده از علم بر اندیشه‌ها و قلوب مردم سلطه می‌یابند و از این طریق به آنان جهت دهی می‌کنند. جهتی که ساکن دوران آخرالزمان از عالمان و فقیهان معاصر خود می‌گیرد از این قرار است:
فقیهان هدایت اندک 115و فقیهان گمراه کننده بسیار شود116(برای فهم بهتر می‌توانید آمار فقهای شیعه و وهابی را مقایسه نمایید)،117 افراد به نیت ریاست طلبی به دنبال تحصیل فقه می‌روند،118 بر در خانة ستمگران می‌روند و روزی خود را از آنان می‌جویند،121 در اظهار محبت و دوستی به دشمنان اهل بیت(ع) مبالغه می‌ورزند125و تمام تلاش خود را برای گمراه کردن شیعیان به کار می‌برند،127 و... هرکس از شما آنان را درک کند باید از ایشان حذر کرده و دین و ایمان خود را از شر آنان نگاه دارد133(تمام این مصادیق را در نهایت وضوح در فقهای وهابی شبه جزیره می‌توان مشاهده کرد).134
در نتیجه چنان علما و فقهایی مردم آخرالزمان نیز چنین سرنوشتی پیدا می‌کنند:
جهالت عمومی نسبت به مسائل دینی و احکام و تکالیف شرعی،135 منزلت یافتن دنیا و ثروت بر علم،136 وفات بسیار علما 137و کمبود آنان به تبع این واقعه،138 تحقیر 139و بی‌توجهی مردم به علما،140 آموختن فقه و دین برای نیاتی غیر از عمل کردن و فهم شرع 141مانند ثروت اندوزی 142و شناسایی آنچه کلاه شرعی خوانده می‌شود،143 برتری علما بر اساس لباس144و ...، کشته شدن علما به دست حاکمان جور 145و دست نشانده‌های آنان146( به طور مشخص می‌توان به علمایی که به دست و دستور صدام لعین شربت شهادت نوشیدند اشاره نمود)،147 مردم همانند گوسفندی که از گرگ فرار می‌کند، از عالمان می‌گریزند 148و خداوند آنان را به سه بلا مبتلا می‌کند: برکت را از اموال ایشان برمی‌دارد؛ سلطان جائر را بر ایشان مسلط کند و بی‌ایمان از دنیا می‌روند.149


3. قاریان قرآن و عوام متدین عبادت پیشه
قاریان قرآن در طول تاریخ اسلامی، به نمادهای تبلیغ و ترویج اسلام بدل شده‌اند و حاملان قرآن به اقصی نقاط جهان می‌باشند. این افراد و افرادی که از آثار و برکات عبادات دینی بهره‌مند شده‌اند نیز مانند دیگر طبقات اجتماعی مبتلا به آسیب‌های آخرالزمان می‌شوند. بعضی از آنان به بدترین آسیب‌ها دچار می‌گردند که از آن جمله است:فسق قاریان،150 انجام ریاکارانة عبادت151 برای به دست آوردن مقام و منزلت نزد دیگران،152 خواندن قرآن با آلات و دستگاه‌های موسیقی،153 محدود شدن عبادت‌ها به ماه مبارک رمضان،154 ملامت کردن یکدیگر،155 برتری یافتن منزلت قاریان بر فقها،156 ...


4. قاضیان
قاضیان، متصدی منصبی هستند که نقش راست کردن کجی‌های اجتماع را بر عهده دارد امّا امان از دورة آخرالزمان که در آن نمک هم می‌گندد:
قاضیان بر خلاف امر خدا157 و گاه بدون اطلاع از حکم صحیح قضاوت می‌کنند،158 یا خود شهادت دروغ و باطل می‌دهند159 یا اگر نزد آنان چنین شهادت‌هایی داده می‌شود قبول می‌کنند 160و در عین حال شهادت حق و عدل را رد می‌کنند.161 هواهای نفسانی را بر خود مسلط می‌سازند 162و براساس آن، حدود را تعطیل می‌کنند.163


5. مدیران و کارمندان نهادهای اجتماعی
در رده بعد از حمکرانان، مدیرانی قرار می‌گیرند که تا کارمندان جزء با رعایت سلسله مراتب ساختار نظام‌ها را تشکیل می‌دهند. این قشر که بخش عظیمی از بدنه اجتماع را در تشکیل می‌دهد، علاوه بر آسیب‌هایی که تاکنون برشمردیم این چنین به آفات آخرالزمان مبتلا می‌شوند:
افراد با انگیزه به دست آوردن متاع دنیا،164 ستم کردن 165و تفاخر به یکدیگر،166 برای تصاحب مناصب با هم رقابت و داد و ستد رشوه می‌کنند،167 خائنان با توجه به رشوه‌ای که به مقام بالاتر خود می‌دهند و نه صلاحیت و لیاقت خویش به راحتی بر مناصب تکیه می‌زنند،168 مکاران و اهل کفر و دشمنان اهل بیت(ع) نزد والیان جایگاهی بسزا می‌یابند169 و...

6. سرمایه داران و ثروتمندان
با استناد به برخی روایات، خداوند مجرای به دست آوردن روزی برخی از اقشار جامعه را در دست برخی دیگر قرار داده که یکی را ثروتنمد و دیگری نیازمند می‌خوانند. در دورة آخرالزمان مسیر رسیدن روزی نیازمندان دچار آفات ذیل می‌شود:
میزان ثروت مبنای تکریم و احترام می‌شود،170 مردم از ثروتمندان و نه متخصصان و عالمان تبعیت می‌کنند،171 سرمایه داران نه تنها ثروت خود را از نیازمندان دریغ می‌کنند،172 بلکه هرچقدر می‌توانند اموال آنان را نیز به سرقت می‌برند،173 فقرا به سبب ذلت 174و حقارتی که علاوه بر نیازمندی خود در جامعه می‌بینند،175 آخرت خود را به متاع قلیلی از دنیا می‌فروشند 176و مبتلا به محرمات و معاصی می‌شوند،177 برای تمسخر178و تحقیر صدقه می‌دهند،179 گاه فقیری حتی روز جمعه میان دو نماز دستش را به گدایی دراز می‌کند امّا احدی چیزی به او نمی‌دهد180 و... .


7. کسبه، فروشندگان و خریداران
کسی از مردم نیست که در طول شبانه روز داد و ستد و خرید و فروش نکند. شرع مقدس در این عرصه نیز مانند دیگر عرصه‌ها قواعد و قوانین جامع و اثر گذاری وضع کرده تا انسان‌ها بتوانند زندگی مناسبی را تجربه کنند. در دوره آخرالزمان با اعوجاجات زیر این مناسبات نیز از حد اعتدال خارج شده، به ورطة افراط و تفریط می‌افتد:
مردم نه تنها از مال حرام اجتناب نمی‌کنند181 که به دست آوردن آن را نوعی سود و زرنگی می‌شمارند،182 در مقابل کسی را که به دنبال کسب حلال باشد ملامت و تمسخر می‌کنند،183 رشوه 184و ربا حلال و سهل شمرده می‌شود 185و آن را به نام‌های دیگر می‌خوانند186 و مبنای تجارت تجار قرار می‌دهند.187 برای داد و ستد رشوه،188 ربا،189 قمار،190 کم‌فروشی191 و... با هم مسابقه می‌دهند،192 بخشی از درآمدها و نیازهای فروشندگان با کم‌فروشی تامین می‌شود،193عیب اجناس را پنهان می‌کنند194 و در تجارت به وفور دروغ می‌گویند 195که البته در نتیجه آن دچار ضیق معیشت می‌شوند،196 تعداد تجار بسیار است و سود به دست آمده اندک،197 زنان با شوهران خویش 198و دیگر مردان در کسب و تجارت به رقابت می‌پردازند.199

امید که با طلب حقیقی از خداوند متعال و توسل واقعی به پیشگاه با عظمت اهل بیت(ع) پس از آگاهی از حداقل آسیب‌ها را از این انحرافات ببینیم. انشاءالله
منبع موعود